Główne założenia ustawy dotyczącej pomocy obywatelom Ukrainy

Główne założenia ustawy z dnia 12 marca 2022 r.  o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa w zakresie dotyczącym pobytu i rynku pracy.

Pobyt:

• Pobyt obywatela Ukrainy, który wjeżdża od 24 lutego br. do Polski uznaje się za legalny przez  18 miesięcy (nie dotyczy to tych obywateli Ukrainy, którzy już mają w Polsce prawo do legalnego pobytu).
• Obywatela Ukrainy, który wjeżdża od 24 lutego br. do Polski uznaje się za osobę korzystająca w Rzeczpospolitej Polskiej z ochrony czasowej.
• Wjazd obywatela Ukrainy do Polski może zostać zarejestrowany przez komendanta placówki Straży Granicznej podczas kontroli granicznej. W innym przypadku Komendant Główny Straży Granicznej rejestruje pobyt obywatela Ukrainy na jego wniosek złożony nie później niż 60 dni od dnia wjazdu na terytorium RP.
• Komendant Główny Straży Granicznej będzie prowadził w systemie teleinformatycznym Straży Granicznej rejestr obywateli Ukrainy, którzy wjechali na terytorium RP bezpośrednio z terytorium Ukrainy oraz którzy złożyli wniosek o zarejestrowanie pobytu na terytorium RP. Dostęp do tego rejestru ma m.in. minister właściwy do spraw pracy.
• Obywatelowi Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie wniosku złożonego w dowolnym organie gminy nadawany będzie numer PESEL. Wniosek jest składany osobiście w siedzibie organu gminy. W imieniu osoby nieposiadającej zdolności do czynności prawnych lub posiadającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych wniosek składa jedno z rodziców, opiekun, kurator, opiekun tymczasowy lub osoba sprawująca faktyczną pieczę nad dzieckiem.
• Rejestr obywateli Ukrainy, którym nadano numer PESEL prowadzi w systemie teleinformatycznym minister właściwy do spraw informatyzacji.
• Wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres powyżej 1 miesiąca pozbawia go legalnego pobytu ustanowionego tą ustawą.

Praca:

• Obywatel Ukrainy, który korzysta ze specjalnych uprawnień od 24 lutego br. oraz każdy obywatel Ukrainy, który aktualnie przebywa legalnie w Polsce może podjąć legalnie pracę u każdego pracodawcy w Polsce bez żadnych dodatkowych formalności.
• Pracodawca aby zatrudnienie  było legalne ma obowiązek, zgłosić fakt podjęcia pracy przez każdego obywatela Ukrainy do powiatowego urzędu pracy poprzez system elektroniczny praca.gov.pl w ciągu 14 dni od podjęcia pracy.
• Obywatel Ukrainy, który wcześniej legalnie pracował (np. zezwolenie, oświadczenia) w Polsce nie musi robić nic by dalej móc legalnie pracować u tego pracodawcy. Jeśli chce zmienić pracodawcę nie potrzebuje do tego żadnego zezwolenia. Wystarczy zgłoszenie opisane powyżej.
• Obywatel Ukrainy, który korzysta ze specjalnych uprawnień od 24 lutego br. oraz każdy obywatel Ukrainy, który aktualnie przebywa legalnie w Polsce może zarejestrować się w urzędzie pracy jako bezrobotny lub poszukujący pracy.
• Zgodnie z § 8 ust. 5 ww. rozporządzenia w szczególnie uzasadnionych przypadkach starosta, mając na uwadze obiektywne okoliczności lub przeszkody uniemożliwiające przedłożenie kompletu dokumentów oraz przekazanie wymaganych danych, może wyrazić zgodę na rejestrację jako bezrobotnego albo poszukującego pracy osoby nieposiadającej kompletu dokumentów lub która nie przekazała wymaganych danych. Zatem bez żadnych przeszkód powiatowe urzędu pracy będą mogły rejestrować obywateli ukraińskich nie posiadających kompletu dokumentów jako osoby bezrobotne lub poszukujące pracy. Osoby te jednak muszą wylegitymować się i potwierdzić swoją tożsamość.
• Jako osoby bezrobotne będą mogły rejestrować się kobiety powyższej 60. roku życia i mężczyźni powyżej 65. roku życia.
• Obywatele Ukrainy będą mogli korzystać z usług rynku pracy tak jak Polacy,
  w szczególności będą mogli korzystać z pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego oraz szkoleń. Ustawa umożliwia obywatelom Ukrainy swobodny dostęp do instrumentów rynku pracy, aktywnych form pomocy oraz skierowanie do zatrudnienia za pośrednictwem urzędów pracy.

Ubezpieczenie zdrowotne:

• Każdy obywatel Ukrainy, który znalazł się w Polsce od 24 lutego ma zagwarantowany dostęp do publicznego systemu ochrony zdrowia, na tych samych zasadach co obywatele Polscy. Oznacza to, że bez przeszkód za darmo może korzystać z podstawowej opieki zdrowotnej, ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, wszelkich zlecanych badań diagnostycznych oraz leczenia szpitalnego.
• Narodowy Fundusz Zdrowia zapłaci za każde świadczenie medyczne dla obywatela Ukrainy w publicznej służbie zdrowia. Finansowanie tych świadczeń jest zagwarantowane z budżetu państwa. Nie umniejsza tym samym  puli wpływu ze składki zdrowotnej.
• Podmioty medyczne nie muszą zawierać z Narodowym Funduszem Zdrowia żadnych aneksów do umów, żeby mieć gwarancję zwrotu środków.
• Obywatel Ukrainy, który będzie zarejestrowany jako osoba bezrobotna podlegać będzie  zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego na zasadach dotychczasowych. Składka na ubezpieczenie zdrowotne zostanie za bezrobotnego wtedy odprowadzona z Funduszu Pracy.